Хабарай дулаахан үдэрнүүдээр Шэнэхээнэй малша айлнууд
малайнгаа түлнүүдые эмнижэ эхилбэ. Хурьга эшэгэнэй 1-2 һаратай, буруунуудай
жэлтэй, адууһанай хоёр жэлтэй болоод байхада эмнидэг байгаа. Эмнеэ гэжэ үгэ
малайнгаа шэхые отолжо тэмдэглэхые хэлэнэ.
Айл бүхэн өөр өөрынгөө тусгаар эмьтэй байгаа. Хурьга, эшэгэнэйнгээ шэхэнһээ эмнижэ абаһан таһархайнуудые тооложо, хэды
толгой түл абаһанаа баяшуул мэдэдэг байгаа юм. Нэгэ айлай малнууд бултадаа адли эмьтэй байгаа. Малаа алдаа һаа, эмеэрынь
һурагшалан бэдэржэ олодог бэлэй.
Адуутай айлнууд (һүрэг адуутай) адууһануудайнгаа зүүн гуяда гү, али ташаада
тамга дарадаг һэн. Түмэрөөр хэһэн тамгые галда халаагаад, адууһанайнгаа гуя,
ташааень хайрадаг байгаа. Түхэреэн горьё, хас, ошир, а, ба, ха гэжэ монгол болон
га, ха гэжэ түбэд үзэгүүдээр хэһэн ондо ондоо тамгануудтай байһан юм.
Эмнеэтэй хамта эрэ малнуудайнгаа заһааень шэмхэн абадаг һэн. Захын хүндэ
бэшэ, харин тусгаар хүнгэн гартай хүндэ малайнгаа заһаае шэмхүүлдэг байгаа. Мүн
энэ үедэ даага, гунанай болоод заримдаа үреэ, ехэ адууһанайшье дэлһые хиргажа
абадаг — дэллэдэг һэн. Мүн үреэ адууһануудайнгаа хамарынь һэтэлдэгшье ёһо
байгаа.
Адууһа дэллэлгэ, заһалга, эмнилгэ болоходо, шамбай шамбай хүбүүдэй шадалаа
харуулдаг хабатай гоё үдэр болодог һэн. Хорёо соо хаалтатай байһан адуу ургалжа
гү, али бугуулдижа барилга юуншье бэшэ (Лодон Линховоин).
